مقدمه: چرا انواع ترشی در سفرههای ایرانی محبوب هستند؟
ترشیها از دیرباز جایگاه ویژهای در فرهنگ غذایی ایرانیان داشتهاند. انواع ترشی نهتنها بهعنوان یک چاشنی خوشمزه کنار غذاها سرو میشوند، بلکه راهی برای حفظ مواد غذایی و افزودن طعمهای متنوع به وعدههای غذایی هستند. از ترشیهای سنتی مانند هفتبیجار و لیته گرفته تا ترشیهای مدرن با ترکیبات خلاقانه، این خوراکی خوشطعم همیشه طرفداران خاص خود را دارد. ترشیها با طعم ترش، شیرین یا تند خود، میتوانند هر غذایی را به تجربهای بهیادماندنی تبدیل کنند. در این مقاله، با طرز تهیه انواع ترشی بهصورت جامع و کاربردی آشنا میشوید. هدف ما این است که با ارائه دستورهای دقیق، نکات حرفهای و ایدههای خلاقانه، شما را به یک استاد ترشیسازی تبدیل کنیم!
ترشی چیست و چرا در فرهنگ غذایی ما اهمیت دارد؟
ترشی، ترکیبی از سبزیجات، میوهها یا حتی صیفیجات است که در سرکه، آبنمک یا سایر مواد نگهدارنده تخمیر شده و طعمدار میشود. انواع ترشی در ایران تنوع بینظیری دارند و هر منطقه با توجه به ذائقه و مواد اولیه محلی، دستورهای خاص خود را ارائه میدهد. برای مثال، ترشی بندری با طعم تند و آتشین خود در جنوب ایران محبوب است، درحالیکه ترشی نازخاتون در شمال کشور با طعم ملایم و معطر خود شناخته میشود.
اهمیت ترشی در فرهنگ غذایی ما به چند دلیل است:
حفظ مواد غذایی: در گذشته، ترشیسازی راهی برای نگهداری طولانیمدت سبزیجات و میوهها در فصول سرد بود.
تنوع طعم: انواع ترشی با ترکیبات مختلف، از تند تا شیرین، به غذاها تنوع میبخشند.
ارزش تغذیهای: برخی ترشیها به دلیل فرآیند تخمیر، حاوی پروبیوتیکهایی هستند که برای سلامت گوارش مفیدند.
این چاشنی ساده اما پرطرفدار، نهتنها در ایران بلکه در بسیاری از فرهنگهای دیگر نیز جایگاه ویژهای دارد.

فواید و ویژگیهای انواع ترشی
انواع ترشی نهتنها بهعنوان یک چاشنی خوشمزه شناخته میشوند، بلکه فواید متعددی برای سلامتی و آشپزی دارند. در ادامه به برخی از مهمترین ویژگیها و فواید ترشیها اشاره میکنیم:
فواید تغذیهای
ترشیها، بهویژه آنهایی که به روش تخمیر طبیعی تهیه میشوند، میتوانند منبع خوبی از پروبیوتیکها باشند. این باکتریهای مفید به بهبود سلامت روده و تقویت سیستم ایمنی کمک میکنند. همچنین، سبزیجات موجود در ترشیها مانند گلکلم، هویج و خیار، سرشار از ویتامینها و آنتیاکسیدانها هستند که برای بدن مفیدند.
تنوع در آشپزی
یکی از ویژگیهای برجسته انواع ترشی، قابلیت تطبیق آنها با انواع غذاهاست. برای مثال، ترشی لیته با طعم ملایم خود کنار غذاهای گوشتی فوقالعاده است، درحالیکه ترشی سیر با طعم تند و قویاش برای عاشقان طعمهای خاص مناسب است. این تنوع باعث میشود که هر فرد با هر ذائقهای بتواند ترشی موردعلاقه خود را پیدا کند.

ماندگاری بالا
ترشیها به دلیل استفاده از سرکه و نمک، ماندگاری طولانی دارند و میتوانند ماهها بدون نیاز به یخچال نگهداری شوند. این ویژگی، آنها را به گزینهای عالی برای ذخیرهسازی مواد غذایی تبدیل کرده است.
جذابیت بصری
انواع ترشی با رنگهای متنوع و ترکیبات خلاقانه، نهتنها به طعم غذا بلکه به زیبایی سفره نیز کمک میکنند. ترکیبی از هویج نارنجی، گلکلم سفید و سبزیهای معطر، میتواند هر میز غذایی را جذابتر کند.

لیست انواع ترشیهای محبوب و ویژگیهای آنها
در ادامه مقاله جامع طرز تهیه انواع ترشی، به بررسی انواع مختلف ترشیهای محبوب در ایران و ویژگیهای منحصربهفرد آنها میپردازیم. انواع ترشی به دلیل تنوع در مواد اولیه، طعمها و روشهای تهیه، جایگاه ویژهای در آشپزی ایرانی دارند. از ترشیهای سنتی گرفته تا ترکیبات خلاقانه، هر نوع ترشی داستانی از طعم و فرهنگ را روایت میکند. در این بخش، به معرفی چند نمونه از انواع ترشی و ویژگیهای آنها میپردازیم تا بتوانید گزینهای مناسب با ذائقه خود انتخاب کنید.
ترشی هفتبیجار: ترکیبی از طعمهای متنوع
هفتبیجار یکی از معروفترین انواع ترشی در ایران است که به دلیل استفاده از مواد متنوع، به «هفترنگ» نیز شناخته میشود. این ترشی معمولاً شامل سبزیجاتی مانند گلکلم، هویج، خیار، فلفل سبز، سیر و سبزیهای معطر است که در سرکه و ادویهجات خوابانده میشوند.
ویژگیهای هفتبیجار
- طعم متعادل: ترکیبی از طعم ترش، تند و گاهی شیرین که با انواع غذاها سازگار است.
- تنوع مواد: استفاده از سبزیجات مختلف باعث میشود این ترشی از نظر تغذیهای غنی باشد.
- ظاهر رنگارنگ: ترکیب رنگهای متنوع سبزیجات، این ترشی را به گزینهای جذاب برای سفره تبدیل میکند.
برای تهیه ترشی هفتبیجار، سبزیجات ترشی هفت بیحار را به قطعات کوچک خرد کرده و با سرکه، نمک و ادویههایی مانند تخم گشنیز و زردچوبه مخلوط کنید. این ترشی پس از حدود دو هفته آماده سرو است و میتواند تا ماهها نگهداری شود.
ترشی لیته: ساده اما پرطرفدار
ترشی لیته یکی دیگر از انواع ترشی است که به دلیل سادگی در تهیه و طعم دلپذیرش، در بسیاری از خانههای ایرانی یافت میشود. این ترشی معمولاً از بادمجان، سبزیجات معطر و سرکه تهیه میشود و گاهی با افزودن فلفل، طعمی تند پیدا میکند.
ویژگیهای ترشی لیته
- تهیه آسان: نیاز به مواد اولیه ساده
- طعم ملایم: مناسب برای کسانی که طعمهای ترش و ملایم را ترجیح میدهند.
- تطبیقپذیری: این ترشی با انواع غذاهای ایرانی، از کباب تا خورشت، هماهنگی دارد.
برای تهیه ترشی لیته، بادمجانها را کباب کرده، پوست بگیرید و با سبزیجات خردشده و سرکه مخلوط کنید. این ترشی پس از چند روز آماده است و طعمی بینظیر به غذاها میبخشد.
ترشی بندری: انتخاب عاشقان طعم تند
ترشی بندری، یکی از انواع ترشی پرطرفدار در جنوب ایران، به دلیل طعم تند و آتشین خود شناخته میشود. این ترشی با استفاده از فلفل سبز یا قرمز، گوجهفرنگی، سیر و ادویههای تند تهیه میشود.
ویژگیهای ترشی بندری
- طعم تند و قوی: مناسب برای کسانی که عاشق غذاهای تند هستند.
- سرعت در تهیه: این ترشی نسبت به سایر ترشیها سریعتر آماده میشود.
- کاربرد گسترده: بهویژه کنار غذاهای دریایی و گوشتی بسیار محبوب است.
برای تهیه ترشی بندری، مواد را خرد کرده و با سرکه و ادویههای تند مخلوط کنید. این ترشی پس از یک هفته آماده سرو است.

۱. ترشی سیر
مواد لازم (برای یک شیشه متوسط):
- سیر تازه: ۵۰۰ گرم
- سرکه سفید یا انگوری: ۱ لیتر
- نمک: ۱ قاشق غذاخوری
- شکر (اختیاری): ۱ قاشق چایخوری
- فلفل سیاه و برگ بو: به مقدار دلخواه
طرز تهیه:
سیرها رو پوست بکنید و بشویید. داخل شیشه تمیز بچینید و فلفل سیاه و برگ بو رو بینشون قرار بدید. سرکه رو با نمک و شکر (اگه خواستید) بجوشونید، خنک کنید و روی سیرها بریزید تا کاملاً غوطهور بشن. در شیشه رو محکم ببندید و ۱ ماه در جای خنک نگه دارید. این ترشی تند و خوشعطر برای کنار غذاهای سنگین عالیه.
۲. ترشی مخلوط
مواد لازم:
- گلکلم: ۳۰۰ گرم
- هویج: ۲ عدد متوسط
- خیار: ۲ عدد
- سیر: ۵ حبه
- سبزی معطر (ترخون، مرزه): ۵۰ گرم
- سرکه: ۱ لیتر
- نمک و زردچوبه: به میزان لازم
طرز تهیه:
سبزیجات رو خرد کنید (هویج بهصورت خلالی، گلکلم به قطعات کوچک). سبزیجات و سیر رو تمیز بشویید و خشک کنید. داخل شیشه لایهلایه بچینید و بینشون سبزی معطر قرار بدید. سرکه رو با نمک و زردچوبه بجوشونید، خنک کنید و داخل شیشه بریزید. ۲-۳ هفته صبر کنید تا طعمها جا بیفتن. این ترشی رنگارنگ و ترد کنار هر غذایی میدرخشه.
۳. ترشی فلفل
مواد لازم:
- فلفل سبز یا قرمز تند: ۴۰۰ گرم
- سرکه سفید: ۸۰۰ میلیلیتر
- سیر: ۴ حبه
- نمک: ۱ قاشق غذاخوری
- تخم گشنیز: ۱ قاشق چایخوری
طرز تهیه:
فلفلها رو بشویید و با چاقو چند برش کوچک بزنید تا سرکه داخلشون نفوذ کنه. فلفل و سیر رو داخل شیشه بچینید و تخم گشنیز رو اضافه کنید. سرکه و نمک رو مخلوط کنید، بجوشونید و بعد از خنک شدن روی فلفلها بریزید. ۲ هفته در جای خنک نگه دارید. این ترشی برای عاشقان غذاهای تند یه انتخاب بینظیره.
۴. ترشی کلم قرمز
مواد لازم:
- کلم قرمز: ۱ عدد متوسط
- سرکه سیب: ۱ لیتر
- شکر: ۲ قاشق غذاخوری
- نمک: ۱ قاشق غذاخوری
- دانه فلفل سیاه: ۱ قاشق چایخوری
طرز تهیه:
کلم قرمز رو نازک خرد کنید و بشویید. داخل شیشه بچینید و دانههای فلفل رو اضافه کنید. سرکه، نمک و شکر رو بجوشونید، خنک کنید و روی کلم بریزید. شیشه رو ۱ هفته در یخچال نگه دارید. رنگ بنفش و طعم ملایم این ترشی کنار ساندویچ و غذاهای فستفودی عالیه.
۵. ترشی انبه
مواد لازم:
- انبه کال (سبز): ۳ عدد
- سرکه سفید: ۱ لیتر
- نمک: ۱ قاشق غذاخوری
- زردچوبه و فلفل قرمز: به مقدار دلخواه
- سیاهدانه: ۱ قاشق چایخوری
طرز تهیه:
انبهها رو پوست بکنید و به قطعات کوچک خرد کنید. داخل شیشه بچینید و سیاهدانه، زردچوبه و فلفل قرمز رو اضافه کنید. سرکه و نمک رو بجوشونید، خنک کنید و روی انبهها بریزید. ۳ هفته صبر کنید تا طعم شیرین و تندش حسابی جا بیفته. این ترشی برای غذاهای سنتی ایرانی معرکهست.
۶. ترشی بادمجان
مواد لازم:
- بادمجان کوچک: ۵۰۰ گرم
- سرکه انگوری: ۱ لیتر
- سیر: ۵ حبه
- سبزی معطر (نعنا، ترخون): ۵۰ گرم
- نمک: ۱ قاشق غذاخوری
طرز تهیه:
بادمجانها رو پوست بکنید، به قطعات کوچک برش بزنید و کمی بخارپز کنید تا نرم بشن. سبزی و سیر رو خرد کنید و با بادمجان در شیشه بچینید. سرکه و نمک رو بجوشونید، خنک کنید و داخل شیشه بریزید. ۲ هفته در جای خنک نگه دارید. این ترشی نرم و معطر با کباب و پلو بینظیره.
۷. ترشی گوجهسبز
مواد لازم:
- گوجهسبز: ۵۰۰ گرم
- سرکه سفید: ۸۰۰ میلیلیتر
- نمک: ۱ قاشق غذاخوری
- نعنا خشک: ۱ قاشق غذاخوری
طرز تهیه:
گوجهسبزها رو بشویید و خشک کنید. داخل شیشه بچینید و نعنا خشک رو اضافه کنید. سرکه و نمک رو بجوشونید، خنک کنید و روی گوجهها بریزید. ۲ هفته صبر کنید تا طعم ترش و نوستالژیکش آماده بشه. این ترشی برای میانوعده یا کنار غذا عالیه.
۸. ترشی لوبیا سبز
مواد لازم:
- لوبیا سبز: ۴۰۰ گرم
- سرکه سفید: ۱ لیتر
- سیر: ۴ حبه
- نمک: ۱ قاشق غذاخوری
- فلفل قرمز: به دلخواه
لوبیا سبزها رو بشویید، خرد کنید و ۲-۳ دقیقه بلانچ کنید. در آب سرد خنک کنید. لوبیا، سیر، فلفل قرمز و تخم گشنیز رو در شیشه بچینید. سرکه و نمک رو بجوشونید، خنک کنید و روی مواد بریزید. ۲ هفته در جای خنک نگه دارید. این ترشی ترد و ملایم کنار غذاهای روزمره عالیه.
۹. ترشی زیتون
مواد لازم:
- زیتون سبز یا سیاه: ۵۰۰ گرم
- سرکه سیب: ۸۰۰ میلیلیتر
- روغن زیتون: ۲ قاشق غذاخوری
- سیر: ۳ حبه
- نمک و رزماری: به مقدار دلخواه
طرز تهیه:
زیتونها رو بشویید و خشک کنید. سیر و رزماری رو خرد کنید و با زیتون در شیشه بچینید. سرکه و نمک رو بجوشونید، خنک کنید و با روغن زیتون مخلوط کنید. روی زیتونها بریزید و ۱ ماه صبر کنید. این ترشی خوشعطر برای صبحانه یا کنار غذا عالیه.
۱۰. ترشی تمر هندی
مواد لازم:
- تمر هندی: ۳۰۰ گرم
- سرکه سفید: ۱ لیتر
- شکر: ۲ قاشق غذاخوری
- نمک: ۱ قاشق غذاخوری
- فلفل قرمز و زردچوبه: به دلخواه
طرز تهیه:
تمر هندی رو در آب گرم خیس کنید تا نرم بشه، سپس صاف کنید تا فقط پالپ باقی بمونه. پالپ رو با سرکه، شکر، نمک، فلفل قرمز و زردچوبه مخلوط کنید و بجوشونید. بعد از خنک شدن، داخل شیشه بریزید. ۲ هفته صبر کنید تا طعم ترش و شیرینش آماده بشه. این ترشی خاص برای غذاهای گوشتی فوقالعادهست.
نکات کلی:
- همیشه از شیشههای تمیز و استریلشده استفاده کنید.
- سرکه رو حتماً بجوشونید تا ماندگاری ترشی بیشتر بشه.
- ترشیها رو در جای خنک و تاریک نگه دارید تا کیفیتشون حفظ بشه.
- برای طعم بهتر، میتونید ادویهها رو بسته به ذائقه تغییر بدید.
روشهای خلاقانه برای تهیه انواع ترشی
برای اینکه انواع ترشی شما طعمی منحصربهفرد داشته باشند، میتوانید با روشهای خلاقانه و ترکیبات جدید، ترشیهایی متفاوت تهیه کنید. در این بخش، به چند ایده برای شخصیسازی ترشیها و نکات مهم در تهیه آنها میپردازیم.
انتخاب مواد اولیه تازه
کیفیت مواد اولیه تأثیر مستقیمی بر طعم و ماندگاری ترشی دارد. برای تهیه انواع ترشی، از سبزیجات و میوههای تازه و بدون لک استفاده کنید. سبزیجاتی مانند هویج، خیار و گلکلم باید ترد و سفت باشند تا بافت خود را در فرآیند ترشیسازی حفظ کنند.

تنظیم طعم با ادویهجات
ادویهجات نقش مهمی در طعمدهی به انواع ترشی دارند. میتوانید از تخم گشنیز، دانه فلفل سیاه، زردچوبه، دارچین یا حتی زیره برای ایجاد طعمهای متفاوت استفاده کنید. برای مثال، افزودن کمی دارچین به ترشی میوهای میتواند طعمی گرم و خاص ایجاد کند.
تعادل در میزان سرکه و نمک
یکی از نکات کلیدی در تهیه انواع ترشی، حفظ تعادل بین سرکه و نمک است. سرکه بیش از حد میتواند طعم ترشی را بیش از حد ترش کند، درحالیکه نمک زیاد باعث شوری بیش از حد میشود. بهطور کلی، نسبت استاندارد ۱ قاشق غذاخوری نمک به ۱ لیوان سرکه است، اما میتوانید این نسبت را با توجه به ذائقه خود تنظیم کنید.

استفاده از سرکههای مختلف
برای ایجاد تنوع در طعم انواع ترشی، میتوانید از سرکههای مختلف مانند سرکه سفید، سرکه سیب خانگی یا سرکه انگور خانگی استفاده کنید. سرکه سیب طعمی ملایمتر و میوهایتر به ترشی میدهد، درحالیکه سرکه سفید طعمی تندتر ایجاد میکند.

مقایسه انواع ترشی: کدام ترشی برای شما مناسبتر است؟
در ادامه مقاله طرز تهیه انواع ترشی، به مقایسه چند نمونه از انواع ترشی محبوب میپردازیم تا بتوانید بهترین گزینه را برای ذائقه و نیاز خود انتخاب کنید. هر نوع ترشی ویژگیها، طعمها و کاربردهای خاص خود را دارد. جدول زیر به شما کمک میکند تا تفاوتهای آنها را بهتر درک کنید.
نوع ترشی | مواد اصلی | طعم غالب | زمان آمادهسازی | کاربرد اصلی |
---|---|---|---|---|
هفتبیجار | گلکلم، هویج، خیار، سیر | ترش و ملایم | ۲-۳ هفته | کنار غذاهای سنتی |
لیته | بادمجان، سبزی معطر | ترش و ملایم | ۵-۷ روز | با کباب و خورشت |
ترشی بندری | فلفل، گوجه، سیر | تند و آتشین | ۱ هفته | با غذاهای دریایی |
سیر ترشی | سیر، سرکه | تند و قوی | ۱ ماه | بهعنوان چاشنی قوی |
میوهای | میوههای خشک، سرکه سیب | شیرین و ترش | ۲ هفته | دسر یا کنار غذا |
تحلیل مقایسه
- اگر طعم ملایم دوست دارید: ترشی لیته یا هفتبیجار گزینههای عالی هستند، زیرا طعمی متعادل دارند و با اکثر غذاها هماهنگ میشوند.
- اگر عاشق طعم تند هستید: ترشی بندری با فلفلهای تند، انتخابی ایدهآل است.
- برای تنوع و رنگ: ترشیهای میوهای یا هفتبیجار به دلیل ظاهر رنگارنگ و طعم متنوع، سفره شما را زیباتر میکنند.
این مقایسه به شما کمک میکند تا بر اساس ذائقه و نوع غذا، بهترین انواع ترشی را انتخاب کنید.

راهنمای کاربردی تهیه انواع ترشی در خانه
تهیه انواع ترشی در خانه نهتنها اقتصادی است، بلکه به شما امکان میدهد طعم و ترکیبات را مطابق میل خود تنظیم کنید. در این بخش، یک راهنمای گامبهگام برای تهیه ترشی خانگی ارائه میدهیم.
مرحله ۱: آمادهسازی مواد
- انتخاب مواد اولیه: از سبزیجات تازه و باکیفیت مانند هویج، خیار، گلکلم یا فلفل استفاده کنید. میوههایی مانند آلو یا انبه نیز برای ترشیهای خلاقانه مناسباند.
- شستوشو و خرد کردن: سبزیجات را بهخوبی بشویید و به اندازههای یکسان خرد کنید تا ترشی ظاهری یکدست داشته باشد.
مرحله ۲: تهیه محلول ترشی
- ترکیب سرکه و نمک: به ازای هر لیتر سرکه، ۱-۲ قاشق غذاخوری نمک اضافه کنید. برای طعم ملایمتر، از سرکه سیب استفاده کنید.
- ادویهجات: ادویههایی مانند تخم گشنیز، زردچوبه و دانه فلفل سیاه را به محلول اضافه کنید. برای طعم خاص، میتوانید کمی دارچین یا زنجبیل استفاده کنید.
مرحله ۳: پر کردن شیشه
- سبزیجات خردشده را بهصورت لایهلایه در شیشههای استریلشده بچینید.
- محلول سرکه را تا جایی بریزید که روی مواد را کاملاً بپوشاند.
- در شیشه را محکم ببندید و در جای خنک و تاریک نگهداری کنید.
نکات مهم
- استریل کردن شیشهها: شیشهها را قبل از استفاده در آب جوش بجوشانید تا از رشد باکتری جلوگیری شود.
- زمان استراحت: اکثر انواع ترشی نیاز به ۱-۴ هفته استراحت دارند تا طعمها بهخوبی ترکیب شوند.
- نگهداری: ترشیها را در یخچال یا جای خنک نگهداری کنید تا ماندگاری بیشتری داشته باشند.

سوالات رایج درباره انواع ترشی
در این بخش، به برخی از سوالات متداول درباره انواع ترشی پاسخ میدهیم تا ابهامات شما برطرف شود.
۱. چه مدت طول میکشد تا ترشی آماده شود؟
بسته به نوع ترشی، زمان آمادهسازی متفاوت است. ترشیهای ساده مانند لیته در ۵-۷ روز آماده میشوند، درحالیکه ترشیهایی مانند سیر ممکن است تا یک ماه زمان نیاز داشته باشند.
۲. آیا میتوان ترشی را بدون سرکه تهیه کرد؟
بله، برخی انواع ترشی مانند ترشیهای تخمیری (مثل کلمترش) بدون سرکه و تنها با آبنمک تهیه میشوند. این روش به دلیل تولید پروبیوتیک، برای سلامتی مفید است.
۳. چگونه از کپک زدن ترشی جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از کپک، از شیشههای استریلشده استفاده کنید، مواد را کاملاً در سرکه غوطهور کنید و درب شیشه را محکم ببندید.
۴. بهترین سرکه برای تهیه ترشی چیست؟
سرکه سفید برای طعم تند و قوی و سرکه سیب برای طعم ملایمتر مناسب است. انتخاب سرکه به ذائقه شما بستگی دارد.

کلام آخر
انواع ترشی با تنوع بینظیر در طعم، رنگ و مواد اولیه، یکی از جذابترین چاشنیهای سفرههای ایرانی هستند. از ترشیهای سنتی مانند هفتبیجار و لیته گرفته تا ترشیهای تند بندری و خلاقانه میوهای، هر کدام میتوانند تجربهای متفاوت به وعدههای غذایی شما اضافه کنند. با رعایت نکات مطرحشده در این مقاله، از انتخاب مواد اولیه تازه تا تنظیم طعم و نگهداری صحیح، میتوانید ترشیهایی خوشمزه و باکیفیت در خانه تهیه کنید.
امیدواریم این راهنمای جامع به شما کمک کند تا بهترین انواع ترشی را برای خود و عزیزانتان آماده کنید و از طعمهای بینظیر آن لذت ببرید. میتوانید نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید! پیج اینستاگرامی وان تاچ فود را فراموش نکنید. حتما نظرات و پیشنهادات خود را برای ما ارسال نمایید.
تهیه شده در : سایت آشپزی 1TouchFood